Diyet yapanlara özel 'bat yemeği'

Gaziosmanpaşa Üniversitesi (GOÜ) Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Faruk Kutlutürk, obezitenin Türkiye'de de hızla artmasının kişi ve toplum sağlığı için ciddi bir risk oluşturduğunu söyledi.

Son verilerin, Türkiye'de kadınların yarısının, erkeklerin ise 3'te 1'inin obez olduğunu gösterdiğini belirten Kutlutürk, "Oysa 10 yıl önce bu oranların yarısı kadar bile değildi. Peki bu artıştan ne sorumlu? Çağımızın getirdiği yanlış beslenme alışkanlıkları ve hareketsiz yaşam başlıca sebep olarak kabul edilmektedir. Zamanında alınan basit tedbirlerle obezite engellenebilmekte ve obezitenin neden olduğu kalp, şeker hastalığı, eklem hastalıkları ve erken ölüm gibi komplikasyonlar önlenebilmektedir" diye konuştu.

İnsanların sofralarındaki yiyecekleri tekrar gözden geçirip, bazı gıdaları daha az, bazılarını ise daha fazla tüketmeye özen göstermeleri gerektiğini vurgulayan Kutlutürk, "Tokat'a özgü yemeklerden bat, kuru baklagiller açısından zengin olması ve yüksek protein içeriğiyle diyet için uygun bir seçenektir. Bat, yüksek protein içeriği, verdiği uzun süreli tokluk hissiyle gıda alımını azaltmakta, yüksek posa içeriğiyle de sindirimi rahatlatmaktadır" dedi.

Diyetisyen görüşü

GOÜ Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nde görevli diyetisyen Yasemin Erol ise kuru baklagillerin sofralarda yeterince yer almadığını belirtti.

Haftada en az 4 öğün baklagil tüketilmesi gerektiğine dikkati çeken Erol, kuru baklagillerin protein kaynağı olduğunu vurgulayarak, şunları söyledi:

"Düşük yağ içeren kuru baklagiller, protein bakımından ete en iyi alternatiflerden biridir. Düşük glisemik indekse (karbonhidratların kandaki glikoz düzeylerine olan etkisini ölçme sistemi) sahip olması, yavaş emilmesi nedeniyle daha uzun süre tokluk hissi vermesine neden olmaktadır, posa bakımından oldukça zengindir. Çözünür ve çözünmez posa içeriğiyle tokluk hissi vermekte, kan şekerini daha iyi dengede tutmakta ve bu sayede kilo vermeye yardımcı olmaktadır. Ayrıca posa içeriğinin fazla olması, kabızlığa da iyi bir çözüm olmaktadır. Selenyum, folik asit, kalsiyum, magnezyum içermesinin yanı sıra demir yönünden de zengin olması, demir depolarının artmasını sağlayarak kansızlığa çare olmaktadır. Baklagillerin C vitamininden zengin besinlerle tüketimi de demirin emilimine katkıda bulunmaktadır. Baklagillerin tahıllarla pişirilmesi protein kalitesini arttırır, bu durum özellikle vejetaryenler için önemlidir."

Tokat yöresinde tüketilen batın, formda kalabilmek isteyenler için iyi bir seçenek olduğunu belirten Erol, "Taze nane, maydanoz, soğan, dere otu, reyhan, domates ve baharatları içermesi, diyetsel özelliğini açığa çıkarmaktadır. İnce bulgur ve özellikle de yeşil mercimek içermesi, bu yemeğin besin kalitesini artırmaktadır" dedi.

Batın ana malzemesi yeşil mercimeğin birçok faydasının olduğunu ifade eden Erol, "Yaklaşan yaz günlerinde, Tokat'a özgü bir yemek olan bat, iyi bir seçenek olarak sofralarımızda yer almalıdır. Araştırmalara göre, kuru baklagiller, kalp hastalıkları, diyabet, obezite ve kanser gibi kronik hastalıkların riskini azaltmaktadır. Böylece, en sık ölüm sebebi olan kalp hastalıklarının önüne geçilebilmek için uygun beslenme alışkanlıkları içinde kuru baklagilleri içeren bat gibi yemekler bulunmalıdır" diye konuştu.

Doğal gıdaların tüketilmesinin sağlık açısından önemli olduğunu vurgulayan Erol, "Bat, Tokat yöresine ait, oldukça lezzetli ve sağlıklı bir yemek seçimidir. Fazla kilolarımızdan kurtulmak için, kalori bakımından düşük, besin çeşitliliği açısından yeterli olan bat gibi lezzetleri sofralarımızdan eksik etmeyelim" ifadesini kullandı.

Bat yemeğinin yapılışı

Bat yemeği için 1 su bardağı yeşil mercimek, 9 bardak su, 1 çay bardağı ince köftelik bulgur, 2 orta boy soğan, 4 sivri biber, 4 orta boy domates, 1 yemek kaşığı salça, 1 tatlı kaşığı tuz, 1 tatlı kaşığı karabiber, 1 tatlı kaşığı pul biber, yarım limon suyu ve isteğe bağlı olarak 100 gram ceviz kullanılır.

Tencereye bir bardak yeşil mercimek konulur. Daha sonra 7 bardak su ilave edilip ocakta kaynamaya bırakılır. Mercimekler piştikten sonra, tencere soğuması için ocaktan alınır. Daha sonra bulgur ilave edilip 15 dakika beklenir.

Bu sırada soğan, domates, biber doğranır. Bir kasede salça sulandırılır. Beklemeye bırakılan bulgur suyu çektikten sonra 2 bardak su ilave edilir. Hazırlanan diğer malzemeler yemeğe katılır.

Yemeğe, limon ve pul biber eklenir. Arzu edilirse dövülmüş ceviz bu sırada konularak servis edilir.

Bat yemeği, salamura üzüm yaprağı veya kıtır ekmekle yenilir.